اجتماعی

تفخیم و ترقیق الف مدی

الف مدی کلاً به 2 صورت تلفظ می شود: فتح – اِمالَة

1- فتح

به تلفظ معمولی و متداول الف مدی گفته می شود. در این تلفظ الف مدی نوع کشیده فتحه ی معمولی است.

تفخیم و ترقیق الف مدی

تلفظ الف مدی در نوع فتح ، تابع حرف ماقبل آن است. اگر حرف پایه الف مدی مفخّم باشد اعم از حروف استعلاء و غیر آن ها الف هم تفخیم می شود و اگر مرقّق باشد ، الف نیز به تبعیت آن ترقیق می گردد. مانند :

صادِقاً – سامِراً – ضامِرٍ – دافِعٍ – طالُوتُ – جالُوتُ – ظاهِرینَ – ذاکِرینَ

باید به این نکته توجه داشت که این امر منحصر به الف مدی نیست. اصولاً حروف و حرکات آن ها ، در تفخیم و ترقیق با یکدیگر هماهنگ هستند. یعنی اگر حرفی مفخم باشد، فتحه یا ضمّه آن نیز تفخیم می شود و طبعاً نوع کشیده آنها (الف و واو مدی) نیز تفخیم میگردد. همین طور اگر حرفی مرقق باشد حرکت آن نیز اعم از کوتاه یا کشیده ترقیق می گردد.

خَلَقَ – صُرِفَت – ظُلِمُوا – غَرَبَت

2- امالة

در لغت به معنای «میل دادن-مایل کردن» و در اصطلاح تجویدی عبارتست از :

«میل دادن الف مدی به سوی یاء مدی»

امالة دو نوع است : امالة  صغری - امالة  کبری

امالة  صغری : بدین معناست که الف مدی اندکی از حالت فتح به سوی یاء مدی مایل می شود.

به این نوع امالة ، تقلیل و یا بین بین نیز گویند.

امالة  کبری : بدین معناست که الف مدی تا حد زیادی به سوی یاء مدی متمایل می شود.

تنها مورد امالة  کبری به روایت حفص از عاصم در سوره هود آیه 41 آمده است و آن امالة  کبری در الف بعد از راء در کلمه «مَجرٰیهٰا» می باشد.

باید دانست که حرف «ر» نیز در این کلمه ، «ترقیق» می گردد.

منبع:کتاب حلیة القرآن نوشته سید محسن موسوی بلده